Arkeolog- Yazar

-Oldukça zarif ve şık bir hanım olarak dikkatimizi çektiğinizi söyleyerek başlayayım röportajımıza. Bilim, sanat ve siyaset alanlarında hayatla meselesi olan biri olarak tanımlıyorsunuz kendinizi, Modda Turkey okurları için biraz bahseder misiniz kendinizden?

Yanıt: Çok teşekkür ederim Bilim, sanat ve siyaset. Bilim zaman ve mekan laboratuvarının ışığında gerçeği ararken, sanat duvarları renklerle konuşturur ve siyaset sahnesinde toplumun çığlıkları yankılanır. Üçlü bir senfoni gibi düşünüyorum, her alan kendi notasını çalar, ben de aralarında dolaşan ezgilerin dansını edebiyatla anlatırım.

Kelimelerin büyülü dansıyla yıllarca örülen hikayelerin yazarı olarak ve insan topluluklarının tarih örgüsünü çözümlemek adına kazılarla geçmişin izini süren bir sosyoloji arkeoloji akademisyeni olarak, siyaset sahnesinde ya da hayatın içinde üretmenin, yeni bir bakış açısı kazandırmanın, bir perde açmanın heyecanını duyuyorum. Kalemimle dokunduğum düşünceler, toplumun nabzını tutmaya başladığında mutlu oluyorum.

Kısaca hem kalemin gücünü kullanarak hem de geçmişin derinliklerinden gelen bilgilerle, insanların haklarına ve umutlarına dokunan bir ses olmak istiyorum diyelim. Bilim ve sanat gibi siyaset de bir toplumun ruhunu şekillendiren en güçlü araçlardan biri ve ben de bu araçla daha adil, özgür ve eşitlikçi bir dünya için çaba göstermek istiyorum.

-Hem Arkeoloji hem de farklı alanlardaki Akademik süreciniz nasıl?

Yanıt: Yaşam boyu süren öğrenmenin büyüsüne inanıyorum. Eğitim, zihnin en kıymetli hazinelerini keşfetme yolculuğudur bence ve bu yolculuğu farklı alanlardaki akademik süreçlerimle sürdürerek, öğrenmenin kıymetini yürekten hissediyorum. Eğitimi, insanın sınırlarını zorlayan, ufuklarını genişleten ve potansiyelini maksimize eden bir anahtar olarak görüyorum. Ailemin de özellikle babamın bunda çok büyük bir payı olduğunu söyleyebilirim. Arkeoloji alanında yaptığım yüksek lisans ve devamında sosyoloji doktorasıyla, geçmişin tohumlarından bugünün anlamını çözmeye çalışırken, sanırım en azından kendi yaşamımda eğitim sürecinin devamlılığını vurgulamış oldum. Yurt içi ve yurt dışındaki üniversitelerden aldığım eğitim yönetimi, sosyal psikoloji, medya hukuku ve işletme gibi eğitimler ise beni çok yönlü bir vizyon sahibi yaparak hayat yolumda farklı perspektifler sunuyor. Bunlar sahip olduğum değerli hazineler ve bu hazineyi, başkalarına da ışık tutacak şekilde paylaşmayı bir sorumluluk olarak kabul ediyorum. Öte yandan, Eğitimin bir süreç olduğunu, sadece sınıf derslerinde değil, hayatın her anında öğrenmeye açık olmakla gerçekleştiğini unutmamak gerektiğine inanıyorum. Eğitim, bir rüya gibi her yeni günle daha da renklenen, her yeni bilgiyle daha da değerlenen bir armağan. Öğrenme süreci hiç bitmez çünkü her an yeni bir deneyim, yeni bir bakış açısı getirir ve insanı daha zengin kılar.

Sanırım, hayatın farklı alanlarında merakla adım atan bir ruh taşıyorum. Akademisyen kimliğimle öğrenmeye aç bir zihin olarak, araştırma ve öğretme tutkumu yıllardır sürdürüyorum. St Clements Üniversitesi’nde Sosyoloji Bölümü ana bilim dalı başkanlığı yaparken, öğrencilerimle birlikte keşfe çıkmak beni en çok mutlu eden anlardan biri.

Yazarlık, benim için duygularımı ve düşüncelerimi kelimelerin eşsiz dansıyla ifade etmenin bir yolu. Senaryo yazarlığı ise hayal gücümü gerçek dünyayla buluşturan bir macera. Aynı zamanda farklı alanlarda aldığım kişisel gelişim ve sanat eğitimleri, bilgi denizinin sınırlarını zorlamayı, perspektiflerimi genişletmeyi ve insanlığın karmaşıklığını anlamayı hedefleyen bir yolculuğun parçası.

Bu zengin deneyimler ve kimlikler iç içe geçerken, eğitimdeki ve sanatın sihrindeki gücü hayatın her alanına taşımak benim en büyük amacım. Bütün bu renklerin ve notaların dansını, ilham verici bir hayat hikayesiyle bir araya getirmek, benim en içten dileğim.

-Akademik başarılarınızın hayatınıza katkısı hangi yönde, dönüştürücü bir etkiden söz edebilir miyiz?

Yanıt: Akademik yolda kazandığım disiplin ve araştırma yetenekleri, karşılaştığım zorlukları aşmamda ve karmaşık sorunları analiz etmemde önemli bir rol oynadı. Öğrenme süreci boyunca edindiğim eleştirel düşünme ve problem çözme becerileri hem akademik çalışmalarımı hem de hayatın farklı alanlarındaki kararlarımı şekillendirdi. Bu dönüşüm, sadece bireysel değil, aynı zamanda toplumsal etkileşimlerimde de fark yarattı.

Akademik başarılarım, yeni fikirleri paylaşma cesareti verdi ve bu da beni yazma ve konuşma platformlarında daha etkili bir şekilde ifade etme yeteneği kazandırdı. Toplum içindeki liderlik rolümü pekiştiren bu beceri hem öğrencilerime hem de meslektaşlarıma rehberlik etme yolunda daha etkili olmamı sağladı.

Kısacası, akademik başarılarımın hayatıma katkısı, beni sadece bir bilgi deposu olmaktan öte, düşüncelerini paylaşan, dönüştüren ve etkileyen bir birey haline getirdi. Bu başarılar, hayatımı bir öğrenme süreci olarak görmemi ve her yeni deneyimi büyüme fırsatı olarak değerlendirmemi sağladı.

-Yayınlanmış 7 kitabınız var, kitaplarınızı konuşalım istiyorum.

Yanıt: Kitaplarım sanırım benim kişisel ve profesyonel büyüme yolculuğumun birer yansıması. 22 yaşında ilk kitabım yayınlandı. Bir Hostesin Anıları, Beni Sevdiğini Kendine Söyle, Sağanak, Zincirli Prenses, Kelebek Kayalığı, Göçün Beyin ile Yolculuğu ve Dalgakıran Çığlıkları isimli kitaplarım Öyküler, şiirler, denemeler ve akademik kitaplar gibi farklı türlerde. Bu şekilde yayınladım çünkü öyküler ve şiirler duygusal ve estetik bir ifade sağlarken, denemeler düşünsel analiz ve düşünce derinliği sunabilirdi. Akademik kitaplar ise bilimsel çalışma ve araştırmalara olan katkımı yansıtabilir diye düşünüyorum.

– Yazarlar için kitapları çocukları gibidir derler, edebiyat dünyasındaki var oluşlarının değeri tartışılmaz ama sizin onlara yüklediğiniz anlam açısından birini diğerlerinden daha çok ayırdığınız bir eseriniz var mı?

Yanıt: Henüz yayınlamaya hazır hissetmediğim ve 20 li yaşlarımdan beri üzerinde çalıştığım kitap, içimde gizlediğim en derin duyguların, en parlak düşlerin ve en dokunaklı hikayelerin yankısı. Onun sayfaları beyaz bir tuval gibi, henüz renklendirilmeyi bekleyen bir tablo gibi. O kitap, geleceğe dair umutların ve hayal gücünün damgasını taşıyan bir hazine gibi duruyor, beklemekte olduğu anı özlüyor.

-Şiiri çok sevdiğinizi biliyorum, bir anlatım şekli olarak öykü tekniğini de oldukça başarılı bir şekilde kullanıyorsunuz. Yazınsal ifadede kendiniz için şiir ve öyküyü nasıl konumlandırıyorsunuz?

Yanıt: Kelimelerin büyüsü içinde kaybolmayı seviyorum ve bu büyünün iki farklı yüzü, şiir ve öykü, benim için birer değerli taştır. Şiir, duyguların en ince nüanslarını yakalamamı sağlayan bir enstrümandır. Kısa ve etkileyici dizelerle düşünceleri yoğunlaştırma, imgelerle zenginleştirme ve ritimle dans ettirme olanağı sunar. Şiir, dilin sınırlarını zorlayarak duyguların melodiye dönüştüğü bir müziktir benim için. Öykü ise, kelimelerle dokuduğum masalların dünyasıdır. Karakterlerin hayatlarına dokunurken, düşünceleri ve çatışmaları bir hikâye dokusu içine serpiştirme fırsatı sunar. Okuyucuları farklı evrenlere taşıma yeteneğiyle, öykü anlatımı beni hem yaratıcılığımla hem de insan psikolojisinin derinliklerini keşfetme isteğimle besler. Her iki ifade biçimi de benim için ruhsal bir deneyim ve her biri farklı bir renk tonuyla zenginleşiyor. Şiir, duyguları minimalizmin güzelliğiyle anlatırken, öykü derinlemesine karakter analizleri ve olay örgüleriyle dünyalar yaratıyor. İkisi de birbirini tamamlıyor fikrindeyim. Birini diğerine tercih etmek yerine, her iki ifade biçimini de dengelemek benim yaratıcılığımı en iyi şekilde yansıtıyor diye düşünüyorum.

-İlgilendiğiniz ya da uzmanlaştığınız her alanın sosyolojik boyutuyla da yakından ilgilisiniz. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

Yanıt: Katılıyorum,sosyoloji akademisyeni olarak, ilgi duyduğum veya uzmanlaştığım her alandaki sosyal boyutları yakından gözlemlemek ve anlamak benim için vazgeçilmez bir gereklilik. Sosyal olayların karmaşıklığını çözümlemek ve toplumsal dinamikleri analiz etmek, benim uzmanlık alanımın bir parçası olduğu kadar, hayat felsefemin de merkezinde yer alıyor. Her alanda, edebiyattan sanata, bilimden siyasete kadar, insan davranışları ve toplumsal etkileşimler o alandaki dinamiği belirler çünkü. Örneğin, edebiyat eserlerini okurken, yazarın dönemin sosyal yapılarına nasıl bir bakış açısı getirdiğini, karakterlerin toplumsal arka planlarıyla nasıl şekillendiğini gözlemlemek, bu eserleri daha kapsamlı bir şekilde anlamamıza yardımcı olur. Aynı şekilde, bilimsel gelişmelerin ve teknolojinin toplumsal sonuçlarını incelemek, bu alanlardaki değişimleri sosyal bir bağlam içinde değerlendirmemizi sağlar. Sosyolojik bakış açısını her alanda kullanarak, ilgi duyduğumuz veya uzmanlaştığımız konuların insanların hayatına olan etkilerini daha net bir şekilde gözlemleyebiliriz. Bu perspektif, sadece benim için değil, öğrencilerim için de derinlemesine bir anlayışı ve daha geniş bir perspektifi beraberinde getiriyor. Çünkü her alanın altında yatan temel unsur, toplumsal ilişkiler ve etkileşimlerdir. Bu nedenle, her zaman toplumsal boyutu göz ardı etmeden yaklaşıyorum ve bu perspektifin beni daha iyi bir akademisyen ve düşünen insan yapmasına olanak tanıdığını düşünüyorum.

– Yazarlık hayatınızda kitap dışında farklı mecraları da kullanıyor musunuz? (Dergi yazılarınız ve makalelerinizi kasteden bir soru)

Yanıt:   Evet, yazarlık hayatımı sadece kitaplara sınırlamıyorum; farklı mecralarda da izler bırakmak benim için büyük bir tutku. Yerel medyanın gücüne her zaman inandım ve bu nedenle yerel gazetelerde köşe yazarlığı yaparak topluma katkı sağlamaya çabalıyorum. Eğitim alanındaki deneyimlerim ise bu görevi daha etkili bir şekilde yerine getirmeme olanak tanıyor. Edebiyat, arkeoloji, tarih ve gezi gibi farklı alanlardaki ilgi alanlarıma dair yazılarımı dergilerde buluşma noktasına dönüştürüyorum. Bu sayede, çeşitli konularda okuyuculara rehberlik etmeyi ve onları yeni düşüncelere yöneltmeyi amaçlıyorum. Ayrıca, bilimsel makalelerimi akademik platformlarda yayınlayarak, araştırmalarımı paylaşarak bilimsel topluluğa katkı sağlıyorum. Tüm bu mecraları kullanarak, yazdıklarımı farklı kitlelere ulaştırarak, onları bilgilendirerek ve etkileyerek, geniş bir çemberde izler bırakmayı amaçlıyorum. Her biri farklı bir amaca hizmet ederken, bir bütün olarak da yazarlık kimliğimi şekillendiriyorlar. Yerel medya, dergiler, akademik platformlar ve daha fazlası, yazılarımın ve düşüncelerimin daha geniş bir yelpazede yankı bulmasını sağlıyor.

-Siyaset, sanat ve bilimde “kültür temelli” olmayı önemsiyorsunuz. Bunun açılımını sizden dinlemek isteriz.

YANIT: Siyaset, sanat ve bilim alanlarında kültür temelli olmayı önemsememin temel sebebi, her birinin toplumun değerleri, inançları ve kimliği üzerinde derin bir etkisi olduğuna inanmam. Kültür, bir toplumun karakterini, tarihini ve geleceğini şekillendiren temel unsurlardan biri ve bu unsurları anlamadan bu alanlarda başarılı olmanın zor olduğuna inanıyorum.

-“Göç” olgusu ile yakından ilgileniyorsunuz. Bununla ilgili yaklaşımınızdan ve çalışmalarınızdan biraz bahseder misiniz?

YANIT: Evet “Göçün Beyin ile Yolculuğu” isimli kitabım Zet Kitap Akademik Yayınları tarafından okuyucularımın beğenisine sunuldu. Sosyoloji doktoram da Göç üzerine.  Göç konusu sadece son yıllarda değil, yurt dışında okuduğum dönemde hatta arkeoloji eğitimim esnasında da hep ilgimi çekmiştir. Çünkü göç, İnsan ve insana dair olan hemen her şeyi etkileme potansiyeline sahip bir olgu ve tarihin hemen her döneminde farklı yönleriyle ele alınması gereken bir süreci anlatıyor. Öte yandan, bunu sadece sosyal politika ile ilgili bir olgu gibi ele almak riskli. Çünkü, göçe neden olan etkenlerle, göç sürecinin ilerleyişi, göçün etkileri üzerinde belirleyici faktörler. Bu bağlamda göç, farklı yönleriyle irdelenmesi gereken bir konu olmanın yanında, yansımalarının öngörülmemesi halinde daha sonra üstesinden gelmenin pek mümkün olmadığı pek çok soruna zemin hazırlama potansiyeli taşıyan bir olgu.  İyi yönetilen göç süreçleri ile kapsamlı ve ayrıntılı hazırlanan göç politikaları toplumların ve ülkelerin yaşadıkları durağanlığın aşılmasında, dinamik bir ekonomik alanın oluşumunda önemli işlevler görebilir. Göçün kamu otoritesi tarafından karşılanamaz bir hal alması durumunda ise insana dair olan hemen her şeyi olumsuz yönde etkileyen bir süreç ortaya çıkacağı ise tarihsel ve toplumsal bir gerçekliktir. Ülkemizin toplumsal hayatında da önemli bir yer tutan göç konusunun uzun yıllar ihmal edildiğini düşünüyorum. Oysa şöyle bir geçmişe dönüp baktığımızda Anadolu tarihi bir yönüyle de göçler tarihidir.  Bu konuda konuşulacak pek çok alt başlığımız var. Çünkü göç olgusuna da bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşmak gerekiyor. Örneğin beyin göçü dediğimizde mültecileri ya da göçmenleri anlamadan ya da tam tersi konuyu tam olarak ortaya koyabilmek mümkün görünmüyor. Göçlerin artık toprak almak için yapılmadığı bu dönemde göçün mantığı da değişti. Sömürge sonrası dönemde göçenler atalarından miras kalan hayatta kalma yollarını sonraki nesillere aktarmaya devam ettiler ve bunu artık eski sömürgecilerinin yücelterek zafere ulaştırdığı modernleşmenin altında ezildikleri için, yine aynı sömürgecilerin iç ekonomilerindeki açıklarda yuva kurma ihtimaliyle yola çıkarak yapıyorlar. Üstelik özellikle Orta Doğu ve Afrika’da, sömürgecilerin arkalarında bıraktığı, istikrar beklentisinin düşük olduğu, ancak eski sömürgeci efendilerinin sağladığı cephanelerin bulunduğu, yapay olarak kurulmuş, sözde bağımsız devletlerde süren iç savaşlar, etnik ve dini çatışmalar nedeniyle yurtlarından ayrılmak zorunda kalan insanların sayısı artıyor. Böyle bir dünyada savaş gibi dayanılmaz koşullardan kaçmak zorunda kalan insanlar, “hak sahibi” olarak görülmüyor; hatta insanlığın elinden alınamayacağı söylenen haklara bile sahip değiller. Hayatta kalmak için insanların kapılarını çalmak zorunda bırakılan mülteciler, konu sahip olmadıkları hakların verilmesi olduğunda, bir bakıma “insanlık” bölgesinin dışına atılıyorlar ve bu şekilde yaşayan milyonlarca insan var. Öte yandan mülteciler, sıklıkla yerleşik ve yerli toplulukların sahip olduğu insan haklarına karşı bir tehdit olarak görülüyorlar. Savaşın yerle bir ettiği yerlerden kaçanları “göçmen” olarak mı yoksa “mülteci” olarak mı görmemiz gerektiği konusunda bir kavram karmaşası da mevcut. Zaman zaman iki terim de yeterli olmayabiliyor. Bu tür durumlardan kaçmaya çalışanların, insan olarak etkinliği daha fazla vurgulayabilmek için yeni sözcüklere ihtiyacımız olabilir mi? Ki , geçen bir gazetede köşe yazımda da belirttim bence var. Fikrimce “Mülteci”, çoğu zaman varlığına tahammül edilmeyen bir yer ile istenmediği ve kabul edilmediği bir yer arasında seçim yapmaktan başka çaresi olmayan insandır. Benzer şekilde beyin göçü nedeniyle gidenlerin yapmak zorunda olduğu seçim de kendileri ve aileleri için yokluk içinde ya da ümitsiz bir yaşam ile daha refah, en azından daha katlanılabilir koşullarda yaşayabilmek için küçücük bir şans arasındadır. Bu, fiziksel şiddetten kaçan mültecinin yapmak zorunda olduğu seçimden çok da farklı bir “seçim” değil aslında. Bu tür seçimler yapmak zorunda kalsaydık hepimiz dehşete düşerdik. Milyonlarca insanı buna zorlayan bir dünya sorunu için gerçekten de yeni sözcüklere, terimlere, çalışmalara ihtiyacımız var. Siyasi dünyayı şekillendirme ve anlama tutumumuzu defalarca gözden geçirmemiz gereken günler içindeyiz. Egemen ülke devletlerine bölünmüş, insan haklarına sahip olmak için bir ülke vatandaşı olmak zorunda olduğunuz bir dünyada mülteciler yurtsuz oluyor. Bu durum, vatansız mültecileri kabul edip onlara başlarını sokacak bir çatı, iyi ve onurlu bir hayat sağlayabilecek ülke kalmaması nedeniyle daha da karmaşık hale geliyor. Öte yandan devletler adına ve elbette bizim için de geçerli; iç ve dış güvenlik meselesi ciddi bir sorun. Bununla birlikte devam eden mülteci sorunu için kestirme bir çözüm olduğunu düşünmüyorum. Tabii bu konu üzerinde günlerce konuşabilirim. 🙂

-Okurlarınız yakın dönemde yeni kitaplarınızla buluşacak mı?

YANIT:         Evet. “Göçün beyin ile Yolculuğu” kitabımın devamı gelecek. Göç ve Suç olgusu ile ilgili bir kitapla devam edeceğiz.  Gazetelerde Mültecilerle ilgili bir yazı dizisine başlayacağım.  Bunu da kitaplaştırmayı; hatta imkân bulursam bir de belgeselini çekmek istiyorum. Hindistan’daki Türklerin göç hareketlerini inceliyorum. O da Anadolu Göç tarihine katkı sağlayan bir kitap yazdığım için. Öte yandan, Dalgakıran Çığlıkları isimli kitabım da yakında okurlarımla buluşacak. Bu kitabı tüm unutuluşlara direnmek için yazdım. Bunu ister somut ister soyut anlamda alın, direndiğimi de düşünüyorum. Kitap yazdığım deneme, aforizmalar ve kısa öykülerden oluşuyor. Aruz vezni ile yazdığım şiirlerim de var. Bu açıdan benim için önemli. Öte yandan unuttuğumuz pek çok değeri gündeme getirmek gibi bir misyonu olacağını da düşünüyorum. Başka bir boyutuyla da şiddete uğrayan kadınlarla ve psikolojik açıdan narsistlerle onların topluma olan etkileriyle de ilgili bir çalışma olarak görmek mümkün. Okuyan herkesin kendinden bir şeyler bulacağını umuyorum.  İlk kez kendi kişisel fotoğraf sergim ile basın tanıtımı yapılacağı için çok heyecanlıyım.

-Derya Hanım neyi gerçekleştirmek istiyor, böyle bir hedef/hayal den bahsedebilir miyiz?

YANIT:   İnsanların hayatlarına dokunmak,Belki tekamülümügüzel tamamlamak , güzel sevmek, hak etmek, had bilmek… Zor bir soru. Galiba iki kelime: anlamak ve anlaşılmak istiyorum.

-Şık giyiminiz ve zarafetinizin arkasındaki moda algınızı da merak ediyorum? Nedir sizce moda, nelerin modası olur mesela?

YANIT: Teşekkür ederim. Arkeolojik olarak baktığımda modanın, geçmiş dönemlerdeki insanların giyim, takı ve diğer süslemelerde tercih ettikleri tarzları ve trendleri ifade ettiğini söyleyebilirim. Bu tercihler, o dönemin kültürel, sosyal ve ekonomik koşullarına göre şekillendiği için bizlere pek çok veri sağlar. Sosyolojik olarak baktığımda moda, belirli bir dönemde toplumun genel olarak kabul ettiği giyim, tarz ve görünüm trendlerini ifade ediyor. Modanın değişken ve dönemsel olması, toplumun değerlerini, ideolojilerini ve toplumsal dinamiklerini yansıtmasından kaynaklanıyor da diyebiliriz. Bu bağlamda moda hayatın belki de ta kendisi ve disiplinler arası çalışılması gereken geniş bir kavram diye düşünüyorum. Tarih ve arkeoloji, geçmişin giyim tercihlerini anlamamızı sağlarken, sosyoloji ve antropoloji bize toplumsal etkileşimleri ve değerleri açıklar mesela. Psikoloji, bireylerin moda tercihlerini anlamamıza yardımcı olurken, tasarım, sanat ve estetik anlayışı, yaratıcılığın temelini oluşturuyor. Aynı zamanda ekonomi, pazarlama ve teknoloji, endüstrinin üretimden tüketime her yönünü etkiliyor. Medya ise moda trendlerinin yayılmasında kilit rol oynadığı için konunun bir başka başlığı. Bu disiplinler arası yaklaşım bize, modanın sadece dış görünüşle sınırlı olmadığını, aynı zamanda toplumsal, kültürel, psikolojik ve ekonomik dinamikleri içeren geniş bir olgu olduğunu vurguluyor. Moda, bilimde malzeme ve teknoloji ilerlemelerine, sanatta estetik ifadeye, siyasette ise semboller aracılığıyla görüşlerin ifadesine yansıyor. Değişen zaman ve değerlerin, bu alanlardaki modayı da etkilediğini görüyoruz. Öte yandan, kişisel fikrimi belirtmem gerekirse, moda bence sadece dış görünümü değil aynı zamanda kimliğimizi ve ifade biçimimizi yansıtan bir sanattır. Ben bunu tüketmekle ilişkilendirerek yaşamıyorum, aksine kendi tarzımı yaratma sürecinde özgünlüğü ve rahatlığı ön planda tutmayı tercih ediyorum.

-Bu keyifli röportaj için çok teşekkürler, yeni çalışmalarınızı heyecanla bekliyor olacağız.

Ben teşekkür ederim.